Νέο εύρημα;

Παρωχημένο και αναχρονιστικό φαντάζει στις υπό διαμόρφωση νέες ισορροπίες στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, Μέσης και Εγγύτερης Ανατολής, το δόγμα «πλήρης συμμόρφωση, πλήρης ένταξης» που υιοθέτησε τα τελευταία χρόνια η ελληνική διπλωματία στις ευρωτουρκικές σχέσεις. Κι ο λόγος είναι απλός. Ούτε οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Γερμανία) βλέπουν θετικά (αν δεν αποκλείουν εντελώς) την προοπτική της πλήρους ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ, ούτε κι η Άγκυρα φαίνεται διατεθειμένη να «μεταρρυθμιστεί» για να μοιάζει (έστω και κατ’ επίφαση) σε ευρωπαϊκή χώρα.

Ωστόσο, η Αθήνα μένει σε αυτή την κατεύθυνση όχι γιατί αγνοεί πως δεν οδηγεί πουθενά, αλλά γιατί απλά δεν έχει ακόμα χαράξει μια άλλη πορεία που θα την οδηγήσει εκεί όπου διαχρονικά οι ελληνικές κυβερνήσεις επεδίωκαν να οδηγούν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις: Σε “ήρεμα νερά” στο Αιγαίο.

Στο πλαίσιο της παραπάνω επιδίωξης, η αναβίωση του γνωστού ευρήματος – της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας – κρίθηκε αναγκαία και απαραίτητη για να συνοδεύσει την πολιτική της ελληνοτουρκικής προσέγγισης που οικοδομήθηκε σταδιακά μετά την κρίση των Ιμίων και την υπόθεση Οτσαλάν, μεταξύ των τότε υπουργών Εξωτερικών των δυο χωρών Γιώργο Παπανδρέου και Ισμαήλ Τζεμ. Αθήνα και Άγκυρα έπαιξαν συγκυριακά το συγκεκριμένο χαρτί, προκειμένου να προωθήσουν τις θέσεις και να επανατοποθετηθούν στις συνθήκες που διαμορφώνονται εκείνη την εποχή.

Την περίοδο εκείνη πρωταρχικός στόχος της ελληνικής πλευράς ήταν να προωθήσει την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ και να εξασφαλίσει “ήρεμα νερά” στο Αιγαίο για την απρόσκοπτη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων. Για το λόγο αυτό, αξιοποίησε το “ευρωπαϊκό χαρτί”, προκειμένου να εκμεταλλευτεί την συγκυρία ανόδου στην εξουσία του Ταγίπ Ερντογάν και την εσωτερική διαμάχη του με το “βαθύ κράτος”.

Ήταν η περίοδος όπου ο ισλαμιστής ηγέτης αναζητούσε διεθνή ερείσματα για να ενισχύσει την πολιτική του επιρροή στην Τουρκία. Οικοδομώντας ένα “φιλο-ευρωπαϊκό προφίλ”, που το προώθησε με τη βοήθεια της Αθήνας, ο κ. Ερντογάν συσπείρωσε γύρω του τη νέα τουρκική οικονομική ελίτ που αναζητούσε ευρωπαϊκά περάσματα για τα δικά της συμφέροντα, αλλά κι ένα μεγάλο μέρος της τουρκικής διανόησης που ήθελε διεύρυνση των ατομικών ελευθεριών και μεγαλύτερη ελευθερία έκφρασης.

Κερδίζοντας διαδοχικές μάχες στο εσωτερικό της χώρας του, ο κ. Ερντογάν άλλαξε προσανατολισμό. Προτεραιότητά του τώρα δεν είναι η συμπάθεια της Ευρώπης, αλλά του μουσουλμανικού κόσμου που θα του επιτρέψει να παίξει το χαρτί της περιφερειακής δύναμης που θα γεφυρώσει το χάσμα στις σχέσεις των ΗΠΑ με χώρες όπως το Ιράν, το Ιράκ, τη Συρία κλπ.

Η αλλαγή της στρατηγικής Ερντογάν μοιραία εξαναγκάζει την Αθήνα να επανασχεδιάσει και τη δική της.

Π.Κ.Μαυρίδης
(Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην ΕΞΠΡΕΣ, 19.03.2009)
Για προβολή pdf, κλικ στον τίτλο...